Kanaleneiland werd in 1958 ontworpen door stedenbouwkundige C.M. van der Stad. Hij ging uit van 7.350 woningen voor bijna 30.000 inwoners. De wijkgedachte, het functionalisme en de seriematige, industriële bouwmethodes zijn leidend geweest bij de bouw van de wijk in de jaren ‘60. Winkelcentrum Rijnbaan was destijds een chique winkelcentrum gericht op welvarende Utrechters die er kwamen wonen. Inmiddels worden de huur-portiekwoningen zonder lift, waaruit Kanaleneiland Noord bestaat, voornamelijk bewoond door bewoners met Turkse of Marokkaanse achtergrond. Het werd nodig het winkelcentrum deze transformatie te laten volgen. In plaats van een gesloten doos met een introverte winkelpassage, zijn nu alle winkels op de straat gericht, geheel passend bij de allochtone winkeliers die vandaag de dag hun nering vinden in het totaal nieuwgebouwde winkelcentrum Rijnbaan.

Opdrachtgever: Rolo Properties

Architect: Jan Wijnand Groenendaal

Uitvoering: Novubouw

Fotografie: Hester Heleen Snijders

Grijs als het verleden moet zijn gevel zijn geweest.

Later kreeg ik alle kleuren van de regenboog maal drie;

ik dijde uit en kromp ineens alsof ik ademde, baarde.

cameren in de achtertuin en offerde een toren -

in mijn kelder lopen zeven treden nergens heen

door muren waar geen mens passeren kan, alleen

de zwarte koning die mijn meesters meenam. Elke stap

is een zin in mijn verhaal: de tijd weefde mijn trappen

door elkaar, vertrekken schoven heen en weer

maar altijd brandde ergens vuur: bakker, smidse,

sigarenzaak. Hier werd gemind, gewerkt, geleefd -

maar mij nieuw. Bewoon mij eens te meer.

Ingmar Heytze

Grijsesteijn is een rijksmonument in Utrecht. Het is een pand op de hoek van de Oudegracht en de Geertestraat. De huisnaam wordt reeds in 1544 genoemd. Gaandeweg de geschiedenis is het meermaals ingrijpend verbouwd waarbij Grijsesteijn uit drie woningen kwam te bestaan en nog woningen aan het erf werden toegevoegd. Daarnaast heeft het onderdak geboden aan onder meer een smederij en een bakkerij. De voorgevel bevindt zich in de vorm van een, niet originele, trapgevel aan de Oudegracht. Bij Grijsesteijn horen meerdere werfkelders. Anno 2013 is het pand gerestaureerd en is er een nieuwe indeling met zes woningen en twee bedrijfsruimten in gemaakt. Een nieuw trappenhuis op basis van de middeleeuwse spiltrap maakt dit mogelijk.

Opdrachtgever: Utrechts Monumentenfonds

Architect: Jan Wijnand Groenendaal

Uitvoering: PlegtVos - 2012

Fotografie: PlegtVos

Tekening: Meike van Schijndel

Vormgeven van een gebouw betekent antwoord geven drie vragen. Met welke structuur functioneert het gebouw optimaal? Welke vorm krijgt het gebouw, zodat de structuur hoort bij zijn plek? En last but not least, welke identiteit geeft de architect het gebouw zodat het functioneren en inpassing in de omgeving het beste tot zijn recht komen?

Het gebouw aan de Groenestraat in het Museumkwartier in het centrum van Utrecht is eigenlijk een economische galerijflat. Met de gekozen ontsluitingsstructuur kon op een eenvoudige wijze een ruime stallingsgarage onder het gebouw worden gemaakt. Het aantal liften en trappenhuizen werd beperkt. Er konden meer appartementen worden gerealiseerd. Dit project is een herontwikkeling van een eerder op deze locatie ontworpen onverkoopbaar plan. Deze ontsluiting maakt het plan haalbaar. Binnen de structuur hebben alle woningen zicht op de Groenestraat aan de voorzijde en betrekking op de binnenhof aan de achterzijde. De woningen op de begane grond krijgen een voordeur aan de straat. Daardoor krijgt het woongebouw identiteit en straatgerichtheid. In de doorsnede is voorkomen dat het gebouw er als een galerij-flat uitziet. Elke verdieping heeft een ander type woning. Ook deze diversiteit maakt het project haalbaarder.

Het Museumkwartier, een prachtig buurt in de middeleeuwse Utrechtse binnenstad wordt gekenmerkt een stedelijke structuur met gesloten bouwblokken. De straat voornaam en stenig. De binnenzijde informeel en groen. Ook het nieuwe woongebouw aan de Groenestraat kreeg twee gezichten. De bakstenen voorgevel met z’n duidelijke parcelering voegt zich mooi in de straatwand van de oude stad. Paarse en bruintinten voeren de overhand. In een smalle straat is veel plastiek in de voorgevel snel dramatisch. Er is gekozen de voorgevel vlak te houden, daardoor zijn de kozijnen in de straat goed zichtbaar.

In een tuin hoort een boom. Omdat de Groenehof op het dak van de stallingsgarage is aangelegd, is dat niet zo simpel. Door de tuin glooiend aan te leggen, is er voldoende ruimte om een boom te planten. Het is prettig als er in de tuin een plekje is, waar iemand zich rustig kan terugtrekken. Er zijn bankjes om lekker van de zon te kunnen zitten. Afgezonderd van het drukke stadsleven.

De identiteit van het gebouw toont zich in de kwaliteit van uitvoering, maatverhouding en detaillering. In andere woorden de deugden: orde, harmonie, elegantie en samenhang. Het is een misvatting dat originaliteit of uniekheid voorwaarden zijn voor architectuur. Duurzame schoonheid is te vinden in het pretentieloze, het eenvoudige en onbewerkte. De Utrechtse binnenstad bezit een dergelijke schoonheid. Het ontleent er zijn identiteit aan. Met dit gebouw heeft de architect een leefsfeer willen neerzetten. Het woonprogramma en de interactie met z’n omgeving is daarin essentieel. De vormgeving van het gebouw heeft dit idee gestalte gegeven.

Opdrachtgever: Van der Vorm Vastgoed / BAM Vastgoed

Architect: Jan Wijnand Groenendaal

Uitvoering: BAM Woningbouw Utrecht

Fotografie: Hester Heleen Snijders

Samen met een groep toekomstige bewoners is JWG Architecten een initiatief gestart in Den Hoek in Helvoirt.

Het ontwikkelproces heeft de vorm gekregen van Collectief Particulier Opdrachtgeverschap aangestuurd door de twee initiatiefnemers: architect en CPO-begeleider. De verkaveling, voorontwerp en de verwerving van de bouwgroepsleden wordt door hen voorgefinancierd doordat zij hun honorering uitstellen. Tijdens een schetssessie kunnen de geïnteresseerden met de architect de indeling van hun nieuwe woning ontwerpen. Omdat daarvoor aan de CPO stichting een bijdrage van € 600,- wordt gevraagd, kan een financiële ontwikkelbuffer worden opgebouwd. De geïnteresseerden krijgen doordat zij op deze wijze fixeren op hun woonwensen, enthousiasme voor hun nieuwe woning, die er voor zorgt dat ze een maandelijkse bijdrage gaan storten. Geïnteresseerden worden op deze wijze deelnemers in de bouwgroep en zorgen er tegelijk voor dat de solvabiliteit van de CPO stichting groeit. Wanneer een bedrag van ca. € 5.000,- per deelnemer in kas is, is er voldoende financiële armslag om het Definitief Ontwerp te maken, de omgevingsvergunning aan te vragen en met de bouw te kunnen starten. Het commitment van de deelnemers vergroot tijdens het proces. Doordat te delen geven ze geven elkaar steun en geloof in de haalbaarheid van dit project.

Ondertussen wordt een aannemer geselecteerd die in bouwteam een kostenraming heeft opgesteld voor alle basiswoningtypen. De architect is tijdens de schetssessies bekend geworden met de individuele wensen en nadat de omgevingsvergunning is afgevraagd, de aannemer prijst de verschillende koperskeuze af.

De CPO stichting heeft naast een non-profit doelstelling zichzelf een opgelegd energiezuinige woningen (EPC=0,0) te realiseren die betaalbaar zijn voor starters die in Helvoirt willen blijven wonen. De basis-starterswoning is gebouwd voor € 185.000,- V.O.N.

De officiële eerste steen is gelegd op 14 februari en in juli 2019 zijn alle woningen opgeleverd.

Opdrachtgever: CPO stichting Voorhelvoirt Duurzaam

Architect: Jan Wijnand Groenendaal

Uitvoering: HendriksCoppelmans Bouwgroep

Foto’s: Kees Hummel

Door de verplaatsing en herbestemming van het oude stationsgebouw ontstond de mogelijkheid op de hoek van de spoorlijn en De Koppeling een nieuw woongebouw te realiseren. Deze vraag werd gekoppeld aan de behoefte in Houten aan starterswoningen. Zestien van de drieëndertig eenheden behoren tot een woongroep van gehandicapten, die begeleid worden door de stichting Philadelphia.

Het gebouwvolume is zo geplaatst het groene park langs de rand van De Erven, wordt gescheiden van de wereld van verkeer en lawaai. De glazen panelen aan de gevels schermen de buitenruimte af van het verkeerslawaai en maken het mogelijk de woningen natuurlijk te ventileren.

Op het getrapte bouwvolume zijn daktuinen gerealiseerd. Die als ze in bloei staan, samen met het gebouw een karakteristiek punt in Houten vormen.

Opdrachtgever: Viveste

Architect: Jan Wijnand Groenendaal

Uitvoering: Coen Hagedoorn Bouw

Fotografie: Marco de Rover

Collectief Particulier Opdrachtgeverschap

In dit CPO-project hebben de 10 toekomstige bewoners samen met JWG Architecten hun ideale appartement gerealiseerd. Alle woningen hebben iets “eigens”: een mooie vide, een grote woonkeuken of een eigen meditatieruimte. 

Privacy-Plus

Achter de voordeur hebben de bewoners volledige zeggenschap gekregen over hun eigen appartement, samen hebben ze besloten een aantal gemeenschappelijke ruimten te realiseren. Naast een gemeenschappelijke huiskamer zijn een fitnessruimte, logeerkamer, een verwarmd hobbyhok en een fietsenstalling in dit gebouw te vinden.

Villa model

De ruimte op de kavel was beperkt. Omdat de gemeente Utrecht verlangde dat er ook 10 auto's in het gebouw moesten worden geparkeerd, bleef er niet veel ruimte over voor een tuin. Daarom zijn er twee gemeenschappelijke daktuinen in het gebouw gemaakt, een avond- en een ochtendzon tuin.

Een energiezuinig gebouw

De gevels zijn goed geïsoleerd, de kozijnen voorzien van driedubbel glas. De schuine daken zuid gericht en vol gelegd met PV-panelen.

Opdrachtgever: Stichting MarktMeesters

Initiatief en architect: Jan Wijnand Groenendaal

Uitvoering: MBB, Maarssen

Fotografie: Kees Hummel / JWG Architecten

Opgeleverd: 2017

Publicatie Vastgoed Journaal

Review:

“ Ik zeg altijd als mensen mij vragen hoe het bevalt in de Marktmeesters dat ik in een “sprookje” woon.

Het gebouw zie ik als een kasteel met zijn twee torens.

Thuiskomen in zo’n gebouw is heerlijk.

Een kritische oud-collega van mij die zelf ook gebouwd heeft op de Veemarkt noemde ons gebouw

“het best geslaagde project van de Veemarkt!”

De waarde van het gebouw is vooral voor mij de uitstraling dat erin geleefd wordt.

Niet steriel en streng maar licht, luchtig en stoer. Ieder appartement drukt zijn eigenheid uit in de verschillende gevels en raampartijen.

Ja, die westkant…….

Hier komt de verzameling van de verschillen tussen de appartementen geweldig tot zijn recht.

Daar zal Jan Wijnand wel op hebben zitten zweten.

Het is de ultieme uitdrukking van onze onderlinge verschillen.

Geweldig dat dit allemaal in een soort groene oase in één gebouw is samengebracht. “

Marlotte ‘t Hoen, bewoner MarktMeesters

Een grootschalige en complexe transformatie van het v/m Ooglijdersgasthuis tot woningen. Het complex is deels een Rijksmonument. Een gebouw is gesloopt en vervangen door grond gebonden woningen op een tweelaagse ondergrondse stallingsgarage. Dit werk is inmiddels opgeleverd en bewoond. In Ontwerpteam Donders werken JWG architecten, Asnova Architecture, Vergun en Scratch Interiors samen.

Opdrachtgever: Driestar, Utrecht

Projectarchitect: Jan Wijnand Groenendaal

Projectwebsite: www.ooglijdersgasthuis.nl

Uitvoering: PlegtVos 2019-2021

Rendering: Zwartlicht, Utrecht

Foto's: Brickhousephoto

Wonen in het Ooglijdersgasthuis

Tijdens de voorbereiding van de verduurzaming van dit appartement zijn er drie verduurzamingsdoelstellingen geformuleerd.

1. Energetische verduurzaming

Allereerst wilden we al de drie Trias Energetica-stappen zetten. Dat betekent het energieverlies tegengaan dat door de gevels van de woning naar buiten stroomt door van binnenuit de gevels te isoleren.

De tweede stap is te kiezen voor duurzame energie die nog nodig is voor het verwarmen van de woning. De gasmeter is verwijderd. Er is alleen nog elektrische energie nodig in deze woning. Warmtewanden zorgen voor de warmte in de woonruimten, een elektrisch doorstroomapparaat levert het warme water voor douche en keuken.

De derde en laatste stap in de Trias Energetica is het toepassen van alternatieven voor fossiele brandstof. Voor deze woning hebben we gekozen voor het gebruik van volledig fossielvrije energie van de Amsterdamse energie-cooperatie.

Het resultaat van deze verduurzaming is minder energiekosten en tegelijk een een schonere lucht.

2. Materiaal verduurzaming

Het tweede doel dat we hebben geformuleerd en ook hebben bereikt, is het gebruiken van gezonde en duurzame materialen. Een paar voorbeelden:

Als isolatie-materiaal is houtwol toegepast, circulair en kan na gebruik volledig terug in de natuur;

Ook de leemwarmte panelen en de leemstuc zijn natuurlijke materialen die zorgen voor een gezond klimaat in de woning;

Ook de toegepaste verven hebben een natuurlijke basis en veroorzaken geen ongezonde gassen in de woning.

Je merkt dit direct. In deze net opgeleverde woning ruik je direct dat er geen chemische verven zijn gebruikt.

Daarnaast hebben we, vooral in de inrichting, het re- en upcyclen van materialen toegepast. Daardoor kunnen we de materiaallevensuur verlengen. Een paar voorbeelden:

Refurbished wasmachine te gebruiken van Miele;

Een tweede hands bank en lamp;

Vintage stoelen en een kastje.

De eettafel en het badmeubel zijn gemaakt van de oude eiken parketvloer, die niet meer bruikbaar was en in deze woning lag. Het scandinavische bankje is gemaakt van de hard houten delen van een oude sportvloer. De vensterbanken zijn van Sustonable composiet, een hoogwaardig materiaal: elke vierkante meter is gemaakt van 100 PET-flessen. Niet het re-cyclen maar up-cyclen van materialen.

Het resultaat is een gezondere woonklimaat en in een minder vervuilde aarde.

3. Ruimtelijke verduurzaming

De laatste doelstelling betreft de ruimtelijkheid van de inrichting van deze woning. We wilden dat dit appartement van 60 vierkante meter effectiever gebruikt kan worden:

De slaapkamer bijvoorbeeld is te klein voor een groot tweepersoonsbed én een dubbele kledingkast. Door deze samen te voegen tot één meubel, is in de slaapkamer met grootbed een een ruime kastenwand met de ervaring van hotelluxe gemaakt;

Er is in deze woning een tweede zeer kleine extra kamer. Door een ingenieus ontworpen kastenwand met een werkblad én een opklapbed, is dit zowel een thuiswerkkamer als een logeerkamer geworden.

Het resultaat is meer comfort in minder vierkante meters, ook dat is verduurzamen. Immers als er minder vierkante meters woning nodig zijn, betekent dat letterlijk minder footprint. Dat is uiteindelijk het meest duurzaam.

Opdrachtgever: particulier

Architect: Jan Wijnand Groenendaal

Interieur architect: Keshia Groenendaal –Studio Bower

Uitvoering: House of Bouw, Amsterdam

Aanneemsom: € 120.070,- incl. Btw (prijspeil 14/10/23)

Maatwerkkasten: Quartiers Timmerwerk, Amsterdam en Jan Steen Houtwerk, Amsterdam

Fotografie : Eigen Bodem - Bart Molenaar